FUNCTIONAL MRI
هنگامی که مردی با چهره ای نامعلوم اسلحه ای را به سمت مغز شما نشانه گرفته باشد آن وقت است که ذهن شما سفر عجیبی را از بدو تولد تا برخورد گلوله به سر و سوراخ شدنش طی می کند و به یاد تمامی خاطرات گذشته ، دل مشغولی های روزانه و آرزو هایی که گاه و بی گاه به آن فکر می کردید می افتد . این ها را زمانی فهمیدم که درون دستگاه غول پیکر MRI بودم و در حال تماشا کردن تصاویری مثل همان مرد ...
اصلا داستان از کجا شروع شده بود ؟
توسط دستگاه MRI می توانیم تصاویر ساختاری و آناتومیکی بدن را به خوبی مشاهده کنیم اما روشی نوین برای بررسی فعالیت های مغزی توسط همین دستگاه بوجود آمد که به نام FMRI شناخته می شود .
FMRI می تواند تصاویری از تغییرات متابولیسم یک بخش خاص از مغز را در اختیار ما قرار دهد و با توجه به قدرت تفکیک فضایی مناسب و همچنین تهاجمی نبودن این روش مورد توجه افراد زیادی قرار گرفت .
تهیه تصاویر عملکردی توسط MRI با انجام آزمایشی توسط گروهی از محققین در سال 1990 توسط اوگاوا و همکارانش با انجام تحقیقاتی بر روی جانوران شروع شد . آن ها با بررسی نتایج آزمایش ها متوجه شدند که در تصاویر MRI بدست آمده از مغز جوندگان کوچک با تغییر میزان اکسیژن خون به کمک استنشاق گاز های مختلف خطوط تیره ای در تصاویر بدست آمده به روش گرادیان اکو ( GE ) مشاهده شد و با ادامه ی بررسی ها مشخص شد این خطوط نمایان گر عروق خونی موجود در مغز جانور می باشند و می توان از دستگاه MRI جهت بررسی میزان تغییرات در مقدار اکسیژن خون بهره گرفت .
مغز موجودی بی حرکت و البته پر کار (فقط روزانه با 5 گرم شکلات این همه کار می کند !) و دارای فعالیت های پیچیده و زنجیره ایست که تصویر برداری از آن را مشکل کرده است . اما فهمیدن این نکته که خون خاصیت مغناطیسی دارد باعث شد تا بتوانیم از MRI برای بررسی عملکرد مغز استفاده کنیم . این روش همانند روش های عملکردی دیگر نظیر PET ، SPECT ،IR Camera و... بر اساس افزایش خون در نقطه ی مورد بررسی عمل می کند. بدین ترتیب که با افزایش متابولیسم نقطه ی مورد نظرخون بیشتری به آن مکان سرازیر می شود .
حال خون چرا خاصیت مغناطیسی دارد ؟
هموگلوبین خون که ساختار مولکولی پیچیده داشته و حاوی عنصر آهن است وقتی که با اکسیژن ( اکسی هموگلوبین ) یا مونواکسیدکربن ترکیب شده باشد ماده ای دیامغناطیس است اما وقتی هموگلوبین خون اکسیژن خود را از دست می دهد ماده ای پارامغناطیس می شود .
پس تصویر برداری در این روش که به BOLD معروف است به راحتی انجام می شود . با تحریک ناحیه ای از بدن اعصاب حسی و حرکتی مختلفی شروع به فعالیت می کنند و خون بیشتری را به سمت خود روانه می کنند و اینگونه FMRI تصویر مناسبی از بخشی از مغز که درگیر فعالیت است را نشان می دهد .
